Kans voor gemeenten: Haal de klimaatdoelstellingen met duurzame en energiezuinige openbare verlichting

1. Onderzoek waar je licht nodig hebt

Zoveel mogelijk licht levert de maximale veiligheid op, zo is de gedachte. Maar klopt dit wel? Overbelichting zorgt juist voor gevaarlijke situaties, bijvoorbeeld als automobilisten verblind worden door het licht.

Bovendien is minder verlichting in bepaalde situaties juist veiliger, omdat licht overzicht creëert. Denk bijvoorbeeld aan minder verlichting op rechte wegen, zodat de feller verlichte kruispunten beter opvallen.

Een overdaad aan verlichting levert dus schijnveiligheid op en kost onnodig veel geld, energie en grondstoffen. Onderzoek daarom kritisch waar je echt licht nodig hebt. Tussen kruispunten in heb je waarschijnlijk minder verlichting nodig. Ook is het een mogelijkheid om de weg aan één kant te verlichten in plaats van aan beide kanten.

2. Houd rekening met het principe van de helicopterview en de olievlek

Vaak denken gemeenten eerst aan het vervangen van de bestaande verlichting met led-lampen. Dat is inderdaad een belangrijke stap, maar niet het complete verhaal. De grootste besparing van energie, grondstoffen en milieu zit in een lager lichtniveau, maximale afstand tussen de lantaarnpalen en alleen licht waar je het echt nodig hebt.

Deze besparing doet geen afbreuk aan veiligheidsnormen. Het menselijke oog neemt het in veel gevallen namelijk niet waar als het lichtniveau tot 20% minder fel is. Veel openbare plaatsen zijn dus onnodig overbelicht. Bovendien zijn armaturen steeds efficiënter geworden, waardoor het licht optimaal verspreid wordt.

Maak daarom slim gebruik van de volgende twee samenhangende principes voor optimale energie- en kostenbesparing:

1. Elke lichtmast heeft invloed op de gehele gemeente; behoud dus een helikopterview. Als je begint met felle verlichting, moet je alles feller verlichten. De overgang van fel licht naar donker is anders te groot en doet afbreuk aan de veiligheid. Maar als je een plein 20% minder fel verlicht, kunnen de omliggende straten ook minder fel verlicht worden en blijft het veiligheidsniveau gelijk. 
2. Verlaging van het lichtniveau op een centrale plek spreidt zich als een olievlek uit over de gehele gemeente. Begin slim in het centrum met lagere lichtniveaus en grotere spreiding van lantaarnpalen. Vanuit het minder fel verlichte centrale punt is het mogelijk om alle omliggende straten tot de rand van de gemeente minder fel te verlichten.

3. Gebruik niet onnodig veel smartsystemen

De meeste lichtmasten hebben tegenwoordig een smartsysteem waarmee ze in- en uitgeschakeld worden. Maar is het echt nodig om elke lichtmast afzonderlijk te besturen met een stand-alone systeem? Of is een control system op straat- of wijkniveau ook voldoende?

Bedenk hierbij goed of het smartsysteem jouw doel dient en de kosten niet hoger zijn dan de baten. Elk smartsysteem verbruikt niet alleen energie en grondstoffen, maar kost ook extra geld. Niet alleen voor de aanschaf, maar ook voor het abonnement en onderhoud.

Een lichtontwerper geeft onafhankelijk advies over wat jij nodig hebt voor optimale openbare verlichting. Vaak blijk je helemaal geen smartsysteem voor elke individuele lichtmast nodig te hebben.

4. Let goed op de technische specificaties en herkomst van verlichting

Duurzaamheid zit in de kleine lettertjes. Houd bij de aanschaf van nieuwe verlichting niet alleen rekening met het energieverbruik, maar ook met de levensduur van de armatuur en het benodigde onderhoud. Daarnaast is het goed om de herkomst van de armaturen te controleren. Waar zijn ze gefabriceerd en leeft de fabriek de milieuregels wel na?

Je bespaart veel energie en grondstoffen door te letten op deze technische specificaties. Schakel een lichtontwerper in als je hulp nodig hebt bij het vergelijken van verschillende armaturen. Een lichtontwerper werkt merkonafhankelijk en geeft deskundig advies. Door zijn kennis van de markt, krijg je vaak ook de scherpste offertes.